Tarihçe

Bölge

İstanbul HAvarisel Vekilliğinin yetki alanı Türkiye’nin Avrupa bölümünde yaşayan Latin Katolik ritine bağlı imanlılar ile Kuzeybatı Anadolu’da yer alan Kocaeli, Düzce, Zonguldak, Bartın, Kastamonu, Çankırı, Kırıkkale, Ankara, Karabük, Bolu, Eskişehir, Sakarya, Bilecik, Yalova, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale illerini kapsamaktadır.

Havarisel Vekillik makamı İstanbul’da Kutsal Ruh Katedrali’ndedir.

Bölge 12 mahalli kiliseye bölünmüştür.  

Tarih

Dördüncü Haçlı Seferi sırasında İstanbul’un fethinden sonra (1204) şehir, Ortodoks Patrikhanesine karşılık Latin Patrikhanesinin merkezi olmuştur.   Latin imparatorluğunun düşüşünden sonra (1261) da Patrikhane bir unvan olarak varlığını sürdürmüş ve İstanbul’da[1] yaşayan bir Patriklik Vekili atama hakkını 1652 yılına kadar korumuştur.

1623’te Propaganda Fide, patriklik unvanının yetkilerini giderek azaltmak amacıyla Konstantinopolis’e bir yardımcı episkopos atamaya karar vermiştir. İki episkopostan Livio Lilio 19 Ağustos 1625’te ve Giacinto Subiano da 5 Mart 1652’de atanmıştır. Ancak yardımcı episkoposlarla Patriklik Temsilcileri arasında kaçınılmaz bir şekilde yetki çatışması yaşanmıştır. Bu nedenle 5 Mart 1652’de Papa X. Innocentus Propoganda fide kararnamesini onaylamıştır: “super unione vicariatus constantinopolitani cum suffraganeatu eiusdem.”[2] Aynı yıl 15 Nisan’da karar Patrik Temsilcisi Severoli ve o sırada ilk Havarisel Temsilci olan Yardımcı Episkopos Subiano’ya bildirilmiştir. Böylece Vatikan, o andan itibaren episkoposluk itibarını üstüne alan, kendi yetkisi altındaki Konstantinopolis Havarisel Vekilliğini savunmuştur.

15 Nisan 1652 İstanbul Havarisel Vekaleti’nin kuruluşu. [3]

24 Mart 1876 Kutsal Ruh Kilisesi, Havarisel Vekaletin katedrali olarak açıklandı.[4]

16 Mart 1926’da Manastır bölgesi ve civarı,  Üsküp episkoposluk bölgesine devredildi.

18 Mart 1926’da Selanik Havarisel Temsilciliği kurulması yararına yetki bölgesinin bir kısmı devredildi.

1925’ten 1974’e kadar İstanbul’a artık Havarisel Vekil atanmadı ve boş olan makamın (sede vacante) havarisel yönetimi için Türkiye’de İstanbul’da ikamet eden geçici Havarisel Yönetici’ye (temsilci), yönetim emanet edildi. 

30 Kasım 1990’da Doğu Kiliseleri Kongregasyonu’nun Quo Melius kararnamesi ile Havarisel Vekillik bugünkü adını aldı ve topraklarının bir bölümünü Anadolu Havarisel Vekilliğine devretti.

1999’dan bu yana, Apostolik Vekil, Türk topraklarında Bizans ritinin tek bölgesi olan Konstantinopolis Apostolik Eksarhlığının boş makamının (sede vacante) da yöneticisidir. 

Episkoposların Zaman Çizelgesi

2 yılı aşmayan veya tarihsel olarak tespit edilemeyen sede vacante süreleri hariç tutulmuştur.

Patriklik Vekilleri

Bonaventura Secusio, O.F.M.Obs. † (1594 – Mart 10 1599 Patrik olarak görevlendirildi)

Cherubino da Macerata, O.F.M.Obs. † (1604 – ?)

Giovanni Battista de Monte Barochio, O.F.M.Obs. † (15 Aralık 1614 – ?)

Giovanni Battista Sangallo, O.F.M.Conv. † (1616 – ? vefat etti)

Giuseppe de Bruni, O.F.M.Obs. † (14 Temmuz 1618 – 1622)

Benedetto da Verona, O.F.M.Obs. † (15 Şubat 1622 – ?)

Andrea Gislanti, O.F.M. † (1626 -? istifa etti)

Guglielmo Foca, O.F.M.Conv. † (1627 – 1629 istifa etti)

Giovanni Mauri, O.F.M.Conv. † (30 Ocak 1629 – 1631 istifa etti)

Giovanni Francesco Circhi, O.F.M.Conv. † (7 Mayıs 1631 – 1633’ten sonra istifa etti)

Guglielmo Vizzani, O.F.M.Conv. † (1635 – 17 Ekim 1637 istifa etti)

Angelo Petricca, O.F.M.Conv. † (30 Ocak 1638 – 1639)

Francesco Castogna, O.F.M.Conv. † (25 Şubat 1640 – 1641 vefat etti)

Giovanni Mercredini, O.F.M.Conv. † (20 Ocak 1642 – ? vefat etti)

Giovanni Battista Siroli, O.F.M.Conv. † (1 Eylül 1643 – 1644 istifa etti)

Giacinto Subiano, O.P. † (1646 – ? istifa etti)

Giovanni Francesco Circhi, O.F.M.Conv. † (3 Temmuz 1647 -? istifa etti) (for the second time)

Filippo Severoli, O.F.M.Conv. † (27 Eylül 1649 -? istifa etti)

Apostolic vicars

Giacinto Subiano, O.P. † (5 Mart 1652 – 1653 istifa etti) (for the second time)

Bonaventura Teuli, O.F.M.Conv. † (7 Ocak 1656 – 1662 istifa etti)

Andrea Ridolfi, O.F.M.Conv. † (12 Şubat 1662 – 15 Nisan 1677 vefat etti[5])

Vito Piluzzi, O.F.M.Conv. † (1675 – ? istifa etti)

Paride Maria Boschi, O.F.M.Conv. † (1677 – ? istifa etti) (vekil)

Hieronim Polokaj, O.F.M.Conv. † (1678 – 1678 istifa etti) (vekil)

Gasparo Gasparini, O.F.M.Conv. † (31 Mayıs 1677 – 22 Ağustos 1705 vefat etti)

Raimondo Galani, O.P. † (19 Nisan1706 – 1720 istifa etti)

Pier Battista Mauri, O.F.M.Ref. † (15 Haziran 1720 – 2 Nisan1730 vefat etti)

Antonio Balsarini † (18 Ağustos 1730 – 2 Ocak 1731 vefat etti)[6]

Francesco Girolamo Bona † (23 Haziran 1731 – 1749 istifa etti)

Biagio Paoli † (18 Mart 1750 – 1767 istifa etti)

Giuseppe Roverani, Batt. † (10 Mart 1767 – 2 Temmuz 1772 vefat etti)

Giovanni Battista Bavestrelli † (31 Ağustos 1772 – 20 Nisan 1777 vefat etti)

Nicolò Pugliesi † (7 Temmuz 1777 – 8 Temmuz 1778 vefat etti)

Francesco Antonio Fracchia, bapt. † (26 Eylül 1778 –  21 Ekim 1795 vefat etti)

Giulio Maria Pecori d’Ameno, O.F.M.Ref. † (  21 Ekim 1795 –  28 Şubat 1796 vefat etti)

Nicolò Timoni † (3 Haziran 1796 – 1796 istifa etti)[7]

Giovanni Battista Fonton, O.F.M.Conv. † (16 Mart 1799 – 26 Ağustos 1816 vefat etti)

Vincenzo Coressi † (26 Ağustos 1816  – Mart 7 1835 vefat etti)

Julien-Marie Hillereau, S.M.M. † (7 Mart 1835 – 1 Mart 1855 vefat etti)

Antonio Mussabini † (1855 – 1858) (vekil)

Paolo Brunoni † (23  Kasım 1858 – 1869 istifa etti)

Joseph Pluym, C.P. † (3 Haziran 1869 – 13 Ocak 1874 vefat etti) (Havarisel Yönetici)

Serafino Milani, O.F.M. † (20 Mart 1874 -? istifa etti)[8]

Leopoldo Angelo Santanchè, O.F.M.Ref. † (13 Kasım 1874 -? istifa etti)[9]

Antonio Maria Grasselli, O.F.M.Conv. † (22 Aralık 1874 – 23 Ocak 1880 istifa etti)

Vincenzo Vannutelli † (23 Ocak 1880 – 22 Aralık 1882 Brezilya’ya Havarisel Büyükelçi olarak atandı) Göreve başlamadan evvel vefat etti.

Luigi Rotelli † (26 Ocak 1883 – 23 Mayıs 1887 Fransa’ya Havarisel Büyükelçi olarak atandı)

Ağustoso Bonetti, C.M. † (6 Mayıs 1887 – 19 Ağustos 1904 vefat etti)

Giovanni Tacci Porcelli † (19 Aralık 1904 –31 Aralık 1907 Belçika’ya Havarisel Büyükelçi olarak atandı)

Rvisondoli’den Vincenzo Sardi † (6 Nisan 1908 – 1914 istifa etti)

Angelo Maria Dolci † (11 Ocak 1914 – 14 Aralık 1922 Belçika’ya Havarisel Büyükelçi olarak atandı)

Angelo Rotta † (6 Haziran 1925 – 20 Mart 1930 Macaristan’a Havarisel Büyükelçi olarak atandı) (Havarisel Yönetici)

Carlo Margotti † (8 Mart 1930 – 25 Temmuz 1934 Gorizia ve Gradisca’ya episkopos olarak atandı) (Havarisel Yönetici)

St. Angelo Giuseppe Roncalli † (30 Kasım 1934 –23 Aralık 1944 Fransa’ya Havarsisel Büyükelçi olarak atandı) (Havarisel Yönetici)

Alcide Giuseppe Marina, C.M. † (1945 – 18 Mayıs 1947 Lübnan’a Havarisel Büyükelçi olarak atandı) (Havarisel Yönetici)

Andrea Cassulo † (1947 – 9 Ocak 1952 vefat etti) (Havarisel Yönetici)

Paolo Bertoli † (24 Mart 1952 – 7 Mayıs 1953 Colombia’ya Havarisel Büyükelçi olarak atandı) (Havarisel Yönetici)

Giacomo Testa † (18 Haziran 1953 – 1959 istifa etti) (Havarisel Yönetici)

Francesco Lardone † (1959 – 1966 emekli oldu) (Havarisel Yönetici)

Xavier Zupi † (30 Ağustos 1966 – 1969 istifa etti) (Havarisel Yönetici)

Salvatore Asta † (7 Haziran 1969 – 15 Kasım 1974 istifa etti) (Havarisel Yönetici)

Gauthier Pierre Georges Antoine Dubois, O.F.M.Cap. † (15 Kasım 1974 – 29 Mayıs 1989 vefat etti)

Antuvan Marovitch † (29 Mayıs 1989 succeeded – 15 Aralık 1991 vefat etti)

Louis Pelâtre, A.A. (9 Temmuz 1992 –16 Nisan 2016 emekli oldu)

Rubén Tierrablanca González, O.F.M. † (16 Nisan 2016 –22  Aralık 2020 vefat etti)[10]

Massimiliano Palinuro, 14 Eylül 2021’den bu yana görevde.

Statistiche

Havarisel Vekalet’te 2020 itibarı ile 17 bin vaftizli kişi kayıtlı bulunmaktadır.

[1] Latin PAtrikliği, 1964 yılında Papa VI. Pavlus arafından lağvedilmiştir.

[2]  Lemmens, op. cit., p. 271.

[3] Idem.

4  Breve Gratum Nobis, in Pii IX Pontificis Maximi Acta. Pars prima, vol. VII, Romae, 1878, pp. 196-197.

[5] 1675’te istifa ettiyse de halefi göreve başlamak için konstantinopolis’e gelemediğinden ölene dek görevini sürdürmüşür.

[6] Makamında göreve başlayamadan vefat etti.

[7] Marcianopolis başepiskoposu unvanı ile Konstantinopolis HAvarisel Vekili olarak atandu ancak bu görevi Kabul etmedi (Eubel, Hierarchia catholica, VI, pp. 275-276 in note).

[8] Görevlendirmenin etkisi olmadı. 21 Aralık 1874’te Pontremoli episkoposu olarak atandı.

[9] Görevi Kabul etmedi. 3 Nisan 1876’da Fabiano ve Matelica başepiskoposu olarak atandı.  

[10] Massimiliano Palinuro’nun görevi devraldığı tarihe kadar 24 Aralık 2020-18 Aralık 2021 tarihleri arasında İzmir Emeritus Başepiskoposu Lorenzo Piretto, Havarisel Yönetici olarak görev başında hizmet etmiştir.